Hıdırellez Nedir, Hıdırellez Ne Zaman?

Hıdırellez, Anadolu’da, Balkanlarda ve Orta Doğu ülkelerinde baharın habercisi olarak kutlanılıyor. Peki, Hıdırellez nedir? Hıdırellez ne zaman?

Hızır ile İlyas peygamberlerin yeryüzünde buluştukları gün olarak bilinen Hıdırellez’in Türk tarihinde önemli bir yeri vardır. Her sene aynı tarihlerde büyük bir coşku ile kutlanan Hıdırellez’de sofralar kurulup yemek yenir, kırlara çıkılarak eğlence, şenlik ve oyunlar düzenlenir, mezar ziyareti yapılır, ateş yakılıp üzerinden atlanılır, dilek tutulur ve bolluk bereket duaları yapılır.

HIDIRELLEZ NE ZAMAN KUTLANACAK?

Hızır ve İlyas peygamberlerin yeryüzünde buluştuğu günü de simgeleyen, Hızır ve İlyas sözcüklerinin birleşmesiyle halk dilinde Hıdrellez olarak anılmaya başlanmıştır. Doğanın canlanmasının sevinçle karşılandığı gün Hıdrellez, ibadetlerden, temizliğe, yardımlaşmalardan, diğer hazırlıklara, adeta bir bayrama hazırlanır gibi 6 Mayıs sabahı asırlardır büyük bir coşku ile kutlanıyor.

HIDIRELLEZ’DE NASIL DİLEK TUTULUR?

5 Mayıs akşam ezanı ile gül dallarına paralar asılır (Eskiden kese içine para dikilip gül dibine gömülürmüş) ya da açık cüzdan bırakılır. Böylelikle bolluk ve berekete ulaşmak, varlıklı bir kişi olmak hayal edilir. Asılan paralar ya da cüzdanlar 6 Mayıs sabahında erkenden geri toplanır. Evdeki her kişi için yedi fasulye ya da yedi nohut ekilir, gelebilecek kötülüklerin bu nesnelere gelmesi dilenir.

HIDIRELLEZ’DE NEDEN ATEŞTEN ATLANIR?

Hıdırellez gecesi en çok yapılan etkinliklerden biri de şüphesiz ki ateşten atlamadır. Bunun sebebi de ateşten atlanıldığı anda hastalıklardan korunulacağına inanılmasıdır. Hıdırellez’in en yaygın ritüeli ateş üstünden atlamadır ve ateşten atlamanın nazardan, hastalıktan koruduğuna inanılır. 

HIDIRELLEZ KÖKENİ NEDİR?

Hızır ve Hıdırellez’in kökeni hakkında çeşitli duyumlar ortaya atılmıştır. Bunlardan bazıları Hıdırellez’in Orta Asya, Ortadoğu ile Anadolu kültürlerine ait olduğu; bazıları ise İslamiyet öncesi Orta Asya Türk kültür ve inançlarına ait olması yolundadır. 

Hıdırellez Bayramı’nı ve Hızır düşünüşünü tek bir kültüre mal etmek olanaksızdır. İlk çağlardan itibaren Mezopotamya, Anadolu, İran, Osmanlı itibarıyla Balkanlar ve hatta bütün Doğu Akdeniz ülkelerinde bahar veya yazın gelişiyle belli başlı sevinç kutlamaları olmaktadır. 

Kimi yazılı eserler ise bu tipteki en eski ritüellerin milattan evvel Mezopotamya’daki Ur şehrinde yapıldığını göstermektedir. Kışın bitişiyle “Tammuz” ismi altında kutlanan bu ritüeller Mezopotamya ovasını sulayan Fırat ve Dicle nehirlerinin uyaran gücünün temsilidir.