Osmanlı’da Müsadere Sistemi Nedir?

Osmanlı’da müsadere sistemi nedir? Müsadere sistemi nasıl uygulanmıştır? Müsadere sisteminin amaçları ve faydaları nelerdir?

Osmanlı’da müsadere sistemi nedir: Müsaderenin sözlük anlamı çekip almak, ısrarla istemek gibi anlamlara gelmektedir. Osmanlı’da müsadere sisteminin uygulanması devletin hazineye dahil etmek için bir kişinin malına belli bir süre için veya tamamen el koyması şeklinde olmuştur. Bu şekilde hazinede oluşan açıkların kapatılması amaçlanmıştır.

MÜSADERE SİSTEMİNİN TARİHİ

Müsadere sistemi İslamiyet öncesi devletlere kadar dayanır. İslamiyet öncesi dönemde müsadere bir ceza türü olarak kullanılmıştır.

Müsadere sistemi Hz. Ömer döneminde de yaygın olarak kullanılmıştır. Hz. Ömer tarafından atanacak olan valilerin varlıkları kontrol edilir ve açıklanamayan bir durum fark edildiğinde bu varlıklar müsadere edilirdi. Emevilerin zamanında tehdit ve intikam amacıyla kişilerin mirasına el koymak suretiyle müsadere sistemi uygulanmıştır. Abbasiler döneminde devlet malına zarar veren kişilerin varlıklarına el koyulması şeklinde uygulanmıştır.

OSMANLI DEVLETİ’NDE MÜSADERE SİSTEMİ

Osmanlı’da müsadere sistemi nedir: Osmanlı Devleti’nde müsadere sistemi ilk olarak Fatih Sultan Mehmet döneminde uygulanmıştır. Bu dönemden 1839 yılında Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesine kadar uygulanmaya devam edilmiştir. Osmanlı Devleti’nin müsadere sistemini uygulama gerekçeleri şunlardır:

Eşkıyalık yapmak, devlete karşı çıkarılan bir isyanda yer almak, hazineden mal zimmetlemek gibi suçlar.

Asker olarak görev yapmak. Osmanlı Devleti’nde askerlik yapanların mal varlıkları devlet malı olarak sayılırdı. Bu şekilde yapılan müsaderelerde herhangi bir suç aranmıyordu. Çoğunlukla askerler öldükten sonra mirasının devlet hazinesine aktarılması şeklinde uygulanmıştır. Fakat askerlik yapan herkese müsadere uygulanmamıştır. Kişinin malvarlığının kaynağının hazine olması şartı bulunuyordu. Bu şartı sağlayan tüccar ve sarraflara da müsadere uygulanmıştır.

OSMANLI’DA MÜSADERE SİSTEMİNİN AMAÇLARI NELERDİR?

Merkezi otoriteyi sağlama isteği

Merkezi otoriteyi sarsacak bir gücün oluşmasını engelleme isteği

Savaş ve kıtlık gibi durumlarda hazineye gelir akışı sağlamak

Üst düzey yönetici olan kişilerin varisi olan kişilere miras bırakmaması

Devlette memur olarak görev alan kişilerin rüşvet ve zimmet gibi yollarla mal sahibi olmaları durumunda bu malların tekrar hazineye kazandırılması

OSMANLI’DA MÜSADERE SİSTEMİNİN FAYDALARI NELERDİR?

Hiç şüphesiz ki müsadere sisteminin en büyük faydası devlet hazinesine olmuştur. Yolsuzluk yapan kişilere müsadere sistemi uygulanarak cezalandırılmıştır. Bu sayede yolsuzluk suçu da azalmış olmuştur. Devlet hazinesini zenginleştirirken kendisine karşı güçlenebilecek durumda olanları da engellemiş ve otoritesini sağlama almıştır. Böylece devlet hem maddi hem de manevi fayda elde etmiştir.

Müsadere sistemi devlete oldukça fayda sağlasa da halkın tepkisini çekerek bir yandan merkezi otoritenin sarsılmasına da neden olmuştur. Devlet müsadere yaparken miktarın fazla olup olmaması önemli bir unsurdu. Fakat ne kadar bir mal varlığının fazla sayılacağı belirlenmemişti. Bu yüzden halk müsadere sistemine oldukça tepkiliydi.